- Umowy na hosting unijnych superszybkich komputerów podpisane
- Instalację maszyny w Finlandii wspierają polscy naukowcy
- LUMI będzie najszybciej liczącym komputerem w UE. Energię zapewni mu… woda
Unijne superkomputery się materializują. We wtorek 26 listopada w Strasburgu podpisano umowy dotyczące praw i obowiązków podmiotów „goszczących” każdą z ośmiu maszyn. Można oficjalnie rozpocząć proces ich zakupu.
– Do końca przyszłego roku osiem światowej klasy superkomputerów pomoże europejskim naukowcom i przemysłowi, bez względu na to, gdzie się znajdują w UE, w uruchamianiu aplikacji wymagających dużej mocy obliczeniowej, aby poczynić znaczne postępy w walce ze zmianami klimatu, projektowaniu nowych leków, opracowywaniu nowych materiałów i wielu innych dziedzinach – powiedziała Marya Gabriel, komisarz ds. gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego, w trakcie sygnowania umów z przedstawicielami ośmiu podmiotów, gdzie zlokalizowane będą europejskie superkomputery.
To realizacja planów w ramach europejskiego Wspólnego Przedsięwzięcia EuroHPC JU (patrz ramka).
Jeszcze nie eksaskala
Trzy z nowych maszyn będą superkomputerami przedeksaskalowymi, zdolnymi do wykonywania obliczeń z prędkością ponad 150 petaflopsów (petaflops to 1015 flopsów, czyli operacji zmiennoprzecinkowych na sekundę). To szybciej, niż pracuje aktualnie najszybszy superkomputer w Europie – szwajcarski Piz Daint (w tej chwili szósty na światowej liście TOP500).
Zlokalizowane będą w Finlandii (CSC), we Włoszech (CINECA) i w Hiszpanii (BSC). Działają w ramach konsorcjów zrzeszających podmioty prywatne i publiczne łącznie z 14 europejskich krajów. Wartość całej supertrójki to ponad 650 milionów euro
Pozostałe pięć maszyn to superkomputery petaskalowe, zdolne do wykonywania więcej niż 1 miliona miliardów obliczeń na sekundę. Będą współwłasnością przedsiębiorstwa EuroHPC i będą zlokalizowane w następujących centrach:
- Sofiatech, Bułgaria
- IT4Innovations National Supercomputing Center, Republika Czeska
- Luxprovide, Luksemburg
- Minho Advanced Computing Center, Portugalia
- IZUM, Słowenia.
Superkomputery petaskalowe zaczną działać w połowie 2020 roku, a superkomputery przedeksaskalowe będą dostępne do końca 2020 roku. Kolejny budżet Unii (na lata 2021-2027) przewiduje aż 2,7 miliarda euro na finansowanie superkomputerów eksaskalowych w Europie.
Przedsięwzięcie EuroHPC dysponuje około 1 miliardem euro, z czego ok. 50 procent będzie pochodzić z budżetu Unii Europejskiej, a druga połowa od uczestniczących w programie krajów. Podmioty prywatne mają zapewnić ok. 400 milionów euro. Finansowanie wzrośnie o 2,7 miliarda euro, gdy Unia przejdzie do etapu maszyn eksaskalowych, co jest przewidziane do 2023 roku.
Polskie trzy grosze
CSC, czyli Fińskie Centrum Informatyczne dla Nauki, które udostępni jedną z trzech maszyn przedeksaskalowych, jest własnością państwa i fińskich instytucji szkolnictwa wyższego, zarządzanych przez Ministerstwo Edukacji i Kultury. Działa na zasadzie non profit. Świadczy usługi obliczeniowe i sieciowe od 1971 roku, aktualnie na bazie kilku superkomputerów, serwerów baz danych i serwerów informacyjnych.
Polska wspólnie z Belgią, Czechami, Danią, Estonią, Finlandią, Norwegią, Szwecją i pozaunijną Szwajcarią tworzą konsorcjum LUMI (Large Unified Modern Infrastructure), które będzie hostingować europejski superkomputer. Opracuje ono, zainstaluje i będzie udostępniać naukowcom tę maszynę.
Polskę reprezentuje w LUMI Akademickie Centrum Komputerowe „Cyfronet” Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, operator najszybszego w Polsce superkomputera Prometheus.
Superkomputer LUMI stanie w fińskim centrum danych w Kajaani w gigantycznych budynkach po starej papierni. Zajmie tam powierzchnię boiska do koszykówki. Jego moc obliczeniowa będzie równa łącznej wydajności 600 tysięcy najnowszych komputerów MacBook Pro. Gdyby je poukładać jeden na drugim, utworzyłyby 9,3-kilometrową wieżę. Budowa maszynowni LUMI ma się zakończyć w czerwcu 2020 roku.
– Dzięki tej inwestycji centrum danych CSC stanie się jednym z największych graczy na świecie w dziedzinie obliczeń o wysokiej wydajności – powiedział Kimmo Koski, dyrektor zarządzający CSC.
Adres filmu na Youtube: https://youtu.be/IHM9IjBWXTE
Źródło: CSC — Tieteen tietotekniikan keskus / CSC — IT Center for Science / YouTube
Superkomputer będzie się składać z trzech partycji:
akceleracyjnej, opartej o procesory graficzne ogólnego przeznaczenia GPU;
klasycznej, zbudowanej z tradycyjnych procesorów CPU;
partycji do analizy danych.
Superkomputer na wodę
Superkomputer będzie wyposażony w zasoby pamięci masowych o pojemności ponad 60 PB, w tym szybkie pamięci typu flash o przepustowości ponad 1 TB/s. Dostęp do superkomputera będzie realizowany tradycyjnie, jak również poprzez chmurę.
Całkowity budżet systemu w Kajaani to 207,1 milionów euro. Połowę tej kwoty wykłada Komisja Europejska, a połowę – państwa tworzące konsorcjum. Polski wkład to 5 milionów euro z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, co zapewni polskim naukowcom (zarówno akademickim, jak i z przemysłu) bezpośredni dostęp do najszybszych europejskich zasobów obliczeniowych.
Centrum obliczeniowe Kajaani jest jednym z najnowocześniejszych w Europie. Spełnia najbardziej wyśrubowane wymogi ochrony środowiska, w tym ograniczenia emisji CO2. Energia elektryczna niezbędna do funkcjonowania superkomputera EuroHPC pochodzi w 100 procentach z trzech lokalnych hydroelektrowni. Dodatkowo ciepło resztkowe wytwarzane przez superkomputer EuroHPC będzie zagospodarowane do ogrzewania Kajaani.
EuroHPC JU. Kto za tym stoi?
Europejska deklaracja w sprawie obliczeń o wysokiej wydajności została podpisana w Rzymie w marcu 2017 r. przez ministrów z siedmiu krajów europejskich (Francji, Niemiec, Włoch, Luksemburga, Holandii, Portugalii i Hiszpanii). Do tej pory została sygnowana przez 26 krajów członkowskich UE i cztery spoza Unii: Norwegię, Szwajcarię, Turcję i ostatnio Macedonię Północną. Zobowiązały się wesprzeć podniesienie europejskiej mocy obliczeniowej.
Powołane na wniosek Komisji Europejskiej wspólne przedsiębiorstwo EuroHPC Joint Undertaking z siedzibą w Luksemburgu wystartowało w listopadzie 2018 r. Działać ma do końca 2026 r.
EuroHPC ma członków publicznych i prywatnych. To Unia Europejska, reprezentowana przez Komisję oraz państwa członkowskie (bez Cypru, Malty i Wielkiej Brytanii) i kraje stowarzyszone, które przystąpiły do inicjatywy. Członkowie prywatni to przedstawiciele Europejskiej Platformy Technologicznej dla Obliczeń o Wysokiej Wydajności (ETP4HPC), użytkownicy, centra superkomputerowe i organizacje badawcze oraz stowarzyszenie Big Data Value (BDVA). To kierowana przez przemysł międzynarodowa organizacja non profit z 200 członkami w całej Europie i dużym składem dużych, małych i średnich przedsiębiorstw, a także organizacji badawczych. Misją stowarzyszenia jest m.in. osiągnięcie i utrzymania wiodącej pozycji Europy w tworzeniu wartości big data i sztucznej inteligencji.
Polska przystąpiła do inicjatywy EuroHPC w maju 2018 roku.