Koronawirus wrzucił nas na głębokie wody cyfrowego świata. I uświadomił nam, że z pewnych nowoczesnych rozwiązań już nie zrezygnujemy
O odporności ludzi na choroby zakaźne decydują nie tylko przeciwciała. W dbaniu o zdrowie społeczeństw w XXI wieku pomaga również umiejętne i powszechne stosowanie nowych technologii, których potencjał wzrósł w ciągu ostatnich miesięcy ogromnie. I będzie rósł nadal, nawet gdy pandemia się skończy.
Wiele udogodnień i zmian, do których w czasie globalnej kwarantanny się przyzwyczailiśmy, jeszcze do niedawna traktowaliśmy jedynie jak śmiałe pomysły na nowoczesność. Tyle że zmiany technologiczne niosą też ze sobą zagrożenia. Ceniona za wiarygodność i naukową rzetelność brytyjska stacja BBC szacuje, że z powodu COVID-19 pracę straci około 200 milionów ludzi na świecie. Dlatego w obliczu upowszechniania się nowych rozwiązań dotyczących pracy, nauki i kontaktów międzyludzkich rządy powinny przyjąć takie podejście do zarządzania technologią, które będzie zorientowane na człowieka. Powinny zadbać o cyfrowe kompetencje i równy dostęp do internetu dla wszystkich. Inaczej dysproporcje społeczne będą szybko narastać.
Oto technologie, które sprawdziły się w czasie pandemii – i które już z nami zostaną. Za najważniejsze uznali je Yan Xiao i Ziyang Fan, eksperci od handlu cyfrowego Światowego Forum Ekonomicznego (WEF).
1. Zakupy z kanapy
Korzyści płynące z zakupów online w czasach zarazy Chiny dostrzegły już w 2002 roku, po wybuchu epidemii SARS. Platformy do kupowania w sieci dla klientów indywidualnych i firm zaczęły wtedy wyrastać jak grzyby po deszczu. Po ustaniu epidemii trend nie osłabł; rynek zakupów internetowych nadal rośnie. I choć dziś nie ma już chyba rzeczy, której nie dałoby się kupić przez internet, usługi tego typu są doskonalone przez inteligentne chatboty, sztucznych doradców zakupowych, porównywarki cenowe czy systemy rekomendacji opierające się na sztucznej inteligencji. Na to nakłada się rozwój robotów dostarczających towary – mobilnych, autonomicznych platform, z których w przyszłości będziemy korzystać coraz częściej.
2. Ucieczka od gotówki
Wzrosło znaczenie płatności bezgotówkowych – przelewów w sieci i płatności kartą. Gotówka może przenosić wirusa, więc banki i sklepy niemal we wszystkich krajach poważnie dotkniętych epidemią wprowadziły preferencje dla płacących przy użyciu kart zbliżeniowych i kredytowych, cyfrowych portfeli, płatności telefonem czy nawet smartwatchem.
W całej tej zabawie chodzi o to, by sklepy pozbawić kas i sprzedawców, a przy okazji dzięki SI uczynić je bardziej przyjaznymi dla klientów. Bank Światowy chciałby, aby jeszcze w tym roku prawie wszyscy dorośli na świecie uzyskali dostęp do bankowości, dlatego wraz z partnerami uruchomił specjalną inicjatywę. Dziś wykluczonych z usług bankowych jest ok. 1,7 miliarda ludzi.
3. Praca na swoich śmieciach
Wirtualne spotkania w chmurze, konferencje i sympozja. Biura w domu, usługi przez internet, bez konieczności podróżowania do i z miejsca pracy, wynajmowania pomieszczeń dla pracowników. Czy to się sprawdza? Często tak, a pracodawcy mają sygnał, że mogą obniżyć koszty przy zachowaniu pracy niemal tak wydajnej jak ta w siedzibie firmy. Po stronie obaw jest zagrożenie dla bezpieczeństwa informacji i prywatności oraz brak szybkiego wsparcia technicznego w przypadku awarii sprzętu, kłopotów z dostępem do sieci czy ataków hakerskich. Na to nakłada się również prawo pracy i brak równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Ale i to da się w przyszłości uregulować. Poza tym zdalna praca oznacza oszczędności, więc eksperci WEF stoją na stanowisku, że tendencja do angażowania pracowników w tej formie będzie się nasilała po zniknięciu zagrożenia wirusem. Oczywiście jest wiele branż, w których zdalnej pracy nie da się wprowadzić, ale wraz z postępem automatyzacji ich liczba będzie maleć.
4. E-belfer i cenzurka z laptopa
Ta forma edukacji króluje na świecie od połowy kwietnia, kiedy o zamkniętych szkołach informowało aż 191 krajów. Placówki edukacyjne oferują kursy, lekcje online, zdalne testowanie i stawianie ocen. Choć na początku w tym względzie panował chaos, zdalna nauka może nabierać na znaczeniu. Technologie wykorzystywane w uczeniu się na odległość są podobne do technologii pracy zdalnej, obejmują też wirtualną rzeczywistość, rzeczywistość rozszerzoną, drukowanie 3D, robotycznych nauczycieli czy ważne egzaminy zdawane pod nadzorem kamer SI rozpoznających twarze.
5. Medycyna na smartfonie
Podstawowa opieka zdrowotna przez telefon? Tak, to może być skuteczny sposób na powstrzymanie rozprzestrzeniania się COVID-19 i innych zaraźliwych chorób przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłości opieki lekarskiej. Medycyna cyfryzuje się w błyskawicznym tempie. Powstają wirtualne przychodnie i wirtualni lekarze, urządzenia podłączone do internetu rzeczy śledzą nasze parametry życiowe, a chatboty analizują stan zdrowia. Bardziej zaawansowana medycyna zmierza m.in. do operacji chirurgicznych na odległość.
6. Sto lat przez internet
Nie możemy spotykać się z bliskimi i znajomymi w realu, więc nauczyliśmy się spotykać z nimi w sieci. Rodzinne imprezy online i inne pomysły spędzania wolnego czasu (koncerty, teatr, muzea, śledzenie wydarzeń kulturalnych w sieci) przez aplikacje są już powszechnym zjawiskiem. Ludzka kreatywność sprawiła, że personalny trener ćwiczy z nami przez smartfon lub w rzeczywistości VR.
Od wybuchu epidemii nastąpił też gwałtowny ruch w grach online. Firmy szukają sposobu, by jeszcze bardziej je urozmaicać, tym bardziej że coraz chętniej spędzamy czas w świecie wirtualnym. Aaron Frank, wykładowca amerykańskiego Singularity University, pisarz i publicysta specjalizujący się w nowych technologiach, podczas niedawnej ogólnoświatowej konferencji online pt. „COVID-19: Stan i przyszłość pandemii” wskazał, że kontakty przez sieć w wirtualnej rzeczywistości to trend rozwijający się dziś szybciej niż dotychczas.
7. Druk w przestrzeni
Sprzęt ochrony osobistej można drukować – technologia drukowania w trzech wymiarach w czasie pandemii nabrała rozmachu. W 3D drukuje się wszystko, od maseczek i przyłbic po respiratory. W zaawansowanym wydaniu można dzięki temu wytwarzać zmieniające się w czasie ubrania (to już 4D), organy do transplantacji, a nawet mosty. Ta sama drukarka może wytwarzać różne produkty w oparciu o różne pliki projektowe i materiały, a proste części można szybko zrobić na miejscu.
8. Spacer z dronem, pomoc robota
W ostatnich tygodniach roboty pokazały, że mogą być pomocne w sytuacjach kryzysowych. Odkażają sale szpitalne, dostarczają chorym jedzenie i leki, umożliwiają zdalny kontakt chorego z lekarzem. Drony transportują przedmioty do szpitali, wyprowadzają psy na spacer i pilnują, by ludzie utrzymywali względem siebie bezpieczny dystans i nosili maseczki. Ich ekspansja jest nieunikniona, więc ludzie wypierani przez nie z rynku pracy muszą zacząć myśleć o zmianie kwalifikacji. Cyfryzacja i pandemie przyspieszyły zmiany w ofertach pracy dostępnych dla ludzi. WEF zaleca, by rządy zapewniały szkolenia pozwalające zdobywać nowe umiejętności.
9. Przyspieszenie sieci
Wszystkie wspomniane zjawiska technologiczne opierają się na stabilnym, szybkim i niedrogim internecie. Chociaż 5G dowiodło swej przydatności w zdalnym monitorowaniu pacjentów i prowadzeniu konsultacji medycznych, wdrożenie tej technologii w Europie jest opóźnione w momencie, w którym może być ona najbardziej potrzebna. Rozwiązanie problemów z powszechnym dostępem do internetu nadal będzie wyzwaniem, ponieważ sieć 5G rozwija się globalnie.
10. Zaopatrzenie 4.0
Pandemia COVID-19 spowodowała zakłócenia w globalnym łańcuchu dostaw. Pozamykane na całym świecie fabryki, dostarczające podzespoły i części do dalszej produkcji, wstrzymały wytwarzanie dóbr w innych krajach – od maseczek po samochody. Wzrósł popyt na środki ochrony osobistej, wyroby toaletowe i wolniej psującą się żywność, a niektóre kraje wprowadziły zakaz wywozu tych produktów za granicę. Brak koordynacji i ograniczona dostępność danych sprawiły, że istniejący system dostaw jest podatny na zakłócenia. Eksperci WEF uważają, że Big Data, przetwarzanie w chmurze, internet rzeczy i blockchain pomogą zbudować bardziej odporny system zarządzania łańcuchem dostaw.