• Europa otwiera koperty z ofertami. Gdzie uruchomi supermaszyny?
• Cel do końca 2020 roku: co najmniej dwa superkomputery w pierwszej piątce mocarzy obliczeniowych
• Przedsiębiorcy i badacze z UE coraz częściej przetwarzają swoje dane poza Europą

Trzy konsorcja – z Finlandii, Włoch i Hiszpanii – są zainteresowane uruchomieniem do końca 2020 roku na potrzeby Europy co najmniej dwóch superkomputerów o mocy obliczeniowej, jakiej nie ma dotąd na Starym Kontynencie. W czerwcu Komisja Europejska wyłoni zwycięzcę.

Unijne przedsięwzięcie o nazwie EuroHPC Joint Undertaking [patrz ramka poniżej] planuje zakup i rozmieszczenie na terenie państw członkowskich co najmniej dwóch superkomputerów, które będą w światowej piątce, i przynajmniej dwóch innych, które znalazłyby się dzisiaj w pierwszej „25” na świecie.

Wielka moc na liczniku

Na początku br. Komisja Europejska zaprosiła chętnych do składania wniosków. Superkomputery, które otrzymają 50-procentowe finansowanie z funduszy UE, będą mieć prędkość minimum 150 petaflopsów (petaflops to 10¹⁵ flopsów, czyli operacji zmiennoprzecinkowych na sekundę). To pozwoli obsługiwać nawet niezwykle wymagające aplikacje. Instalacja sprzętu w wybranych „podmiotach hostingowych” nastąpi już w drugiej połowie 2020 roku.

Oprócz tego Komisja zaprosiła chętnych z krajów członkowskich do uruchomienia nieco mniej wydajnych maszyn, których zakup dofinansuje w 35 procentach. Pozostałe koszty zapewni kraj „goszczący” superkomputer. Ogłoszenie w tej sprawie wygasło 15 kwietnia, w ciągu kilku dni poznamy oferentów.

Dodatkowo do 2023 r. unijne przedsięwzięcie przewiduje zakup co najmniej dwóch superkomputerów obliczających w eksaskali (10¹⁸ flopsów).

Przedsięwzięcie EuroHPC ma na początku dysponować około 1 miliardem euro, z czego 50 procent będzie pochodzić z budżetu Unii Europejskiej, a druga połowa od uczestniczących w programie krajów. Podmioty prywatne mają zapewnić dodatkowe 400 milionów euro. Finansowanie wzrośnie o 2,7 miliarda euro, gdy Unia przejdzie do etapu maszyn eksaskalowych.

Adres filmu na Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=5qDrPhIdgBU

Celem EuroHPC jest stworzenie światowej klasy infrastruktury superkomputerowej i ekosystemu obliczeniowego w Europie. Wspólne Przedsięwzięcie kupi superkomputery we współpracy z wybranymi partnerami, ale będzie ich właścicielem.

Zostaną włączone w istniejącą od 2010 roku sieć o nazwie PRACE (Partnership Advanced Computing in Europe). To międzynarodowe stowarzyszenie non profit z siedzibą w Brukseli. Organizacje reprezentujące 26 państw europejskich tworzą infrastrukturę superkomputerową, zapewniającą dostęp do zasobów obliczeniowych i zarządzania danymi oraz usług dla wymagających dużej mocy obliczeniowej aplikacji naukowych i inżynieryjnych. Systemy komputerowe i ich operacje dostępne za pośrednictwem PRACE są dostarczane przez pięć podmiotów z Francji, Włoch, Hiszpanii, Niemiec oraz pozaunijnej Szwajcarii, której superkomputer Piz Daint o prędkości obliczeniowej ponad 27 petaflopsów jest najszybszy w Europie i piąty na światowej liście.

W puli 650 milionów euro

W odpowiedzi na zaproszenie Komisji Europejskiej na uruchomienie szybkich maszyn i zarządzanie nimi wpłynęły trzy propozycje: z Finlandii (CSC), Włoch (CINECA) i Hiszpanii (BSC), o łącznej wartości ponad 650 milionów euro. Są to konsorcja zrzeszające podmioty prywatne i publiczne łącznie z 14 europejskich krajów.

CSC, czyli Fińskie Centrum Informatyczne dla Nauki, jest własnością państwa i fińskich instytucji szkolnictwa wyższego, zarządzanych przez Ministerstwo Edukacji i Kultury. Działa na zasadzie non profit. Świadczy usługi obliczeniowe i sieciowe od 1971 roku, aktualnie na bazie kilku superkomputerów, serwerów baz danych i serwerów informacyjnych.

Włoska CINECA jest konsorcjum non profit składającym się z 67 włoskich uniwersytetów, dziewięciu włoskich instytucji badawczych, trzech poliklinik i włoskiego Ministerstwa Edukacji. Dziś jest to największe włoskie centrum obliczeniowe – oferuje wsparcie dla nauki i przemysłu poprzez superkomputery i aplikacje. Jego superkomputer o nazwie Marconi służy nie tylko Włochom – jest częścią sieci PRACE.

Z kolei BSC (Barcelona Supercomputing Center), również włączony w PRACE, to hiszpańskie Narodowe Centrum Superkomputerowe. To tu ulokowany jest MareNostrum 4, o prędkości obliczeniowej bliskiej 14 petaflopsom, najpotężniejszy superkomputer Hiszpanii. Jest stosowany w wielu dyscyplinach naukowych – od astrofizyki i fizyki materiałów po biomedycynę – oraz w inżynierii i przemyśle. BSC chce dla Unii stworzyć potężniejszy MareNostrum 5. Do Hiszpanii i Portugalii, rządu katalońskiego i Politechniki Katalońskiej w ramach tego unijnego zadania – budowy i zarządzania superkomputerem – chcą dołączyć Chorwacja i Turcja

Europa mało daje, dużo bierze

W czerwcu 2012 r. Unia Europejska dysponowała 4 maszynami z 10 najlepszych superkomputerów na świecie. Dziś najszybszy system obliczeniowy Unii Europejskiej to SuperMUC-MG w Centrum Obliczeniowym Leibnitz w Niemczech. Zajmuje 8. miejsce na światowej liście rankingowej i pracuje około 8 razy wolniej niż najszybsza maszyna świata, amerykański Summit, którego teoretyczna moc obliczeniowa wynosi blisko 200 petaflopsów.

Analiza zlecona przez EuroHPC dla 143 projektów realizowanych na terenie Europy, a wymagających obliczeń superkomputerowych pokazała, że każde 1 euro zainwestowane w superkomputery wygenerowało dla przedsiębiorstw około 870 euro przychodów. Obecnie przemysł UE zapewnia zaledwie około 5 procent zasobów superkomputerowych świata, a pochłania jedną trzecią z nich.

Unijne supermaszyny będą dostępne do użytku publicznego i prywatnego, w tym dla małych i średnich przedsiębiorstw, na ponad 800 naukowych i przemysłowych polach zastosowania. Obecnie potrzeby europejskich naukowców i przemysłu w zakresie przetwarzania danych są większe niż czas obliczeniowy dostępny na terenie Unii. Ponadto UE nie dysponuje najpotężniejszymi maszynami, których wymagają niektóre aplikacje.

Naukowcy i przedsiębiorcy z Europy coraz częściej przetwarzają swoje dane poza Starym Kontynentem. To może powodować problemy z prywatnością, ochroną danych i tajemnic handlowych, z własnością danych i własnością intelektualną. Do tego istniejące w Europie superkomputery są uzależnione od technologii pozaeuropejskich. Wspólne Przedsięwzięcie wesprze również unijną inicjatywę EPI (European Processor Initiative), dotyczącą opracowania mikroprocesorów o niskim zużyciu energii niezbędnych do zasilania superkomputerów przy wykorzystaniu europejskich technologii. Ograniczy to zależność Europy od zagranicznych technologii w tej dziedzinie.

• EuroHPC
• Europa
• superkomputer
• Unia Europejska