Algorytm sztucznej inteligencji zdiagnozuje retinopatię cukrzycową. Pilotażowy projekt działa w Poznaniu
Cukrzyca to jedna z najgroźniejszych przewlekłych chorób cywilizacyjnych naszych czasów, ściśle związana z trybem życia i dietą. Nadwaga i brak aktywności fizycznej to główne przyczyny występowania cukrzycy typu 2, na którą choruje 90 proc. diabetyków. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia od 1980 do 2014 roku ilość chorych na świecie wzrosła prawie czterokrotnie, ze 108 do 422 milionów. W Polsce na cukrzycę choruje ponad 2 miliony osób.
Jednym z głównych powikłań tej choroby jest retinopatia cukrzycowa – choroba siatkówki oka. Jest o tyle podstępna, że na wczesnym etapie występuje zupełnie bezobjawowo.
Groźba utraty wzroku
– To powikłanie, które nieleczone doprowadza wielu pacjentów do utraty widzenia – ostrzega prof. Andrzej Grzybowski, okulista i prezes Fundacji Wspierania Rozwoju Okulistyki Okulistyka 21. – Tymczasem retinopatię, o ile tylko ją zdiagnozujemy, potrafimy skutecznie leczyć. Współczesna medycyna daje nam wiele różnych narzędzi, takich jak laseroterapia, czy zastrzyki do oka, które powodują, że aż 95 proc. leczonych pacjentów zachowa wzrok. Dlatego wszyscy chorujący na cukrzycę powinni trafiać na badania dna oka przynajmniej raz do roku. Niestety to bardzo trudne – nie ma tylu okulistów ani tylu poradni. Wzrostowi chorób cywilizacyjnych nie towarzyszy wzrost efektywności systemu służby zdrowia – mówi prof. Grzybowski w rozmowie w TVP3 Poznań.
Dlatego Fundacja Wspierania Rozwoju Okulistyki Okulistyka 21 z Poznania we współpracy z Urzędem Miasta Poznań zdecydowała się na przetestowanie innowacyjnej metody. Przeprowadziła pierwszy w Polsce pilotażowy projekt bezpłatnych przesiewowych badań okulistycznych dla diabetyków: „Skrining Retinopatii Cukrzycowej”. Polegał on na zastosowaniu oprogramowania wykorzystującego algorytmy sztucznej inteligencji, które analizują dno oka osób chorych na cukrzycę pod kątem wykrywania wczesnej postaci retinopatii cukrzycowej.
Retinopatia cukrzycowa to powikłanie, które nieleczone doprowadza wielu pacjentów do utraty widzenia – prof. Andrzej Grzybowski
Badanie odbywa się przy okazji rutynowej wizyty u diabetologa i obejmuje wszystkich podopiecznych poradni, którzy wyrażą na to zgodę. Jest bezpłatne, bezbolesne i trwa parę minut. Wykonuje się je poniekąd przy okazji. Fundacja przeszkoliła z obsługi standardowego aparatu do wykonywania zdjęć dna oka personel pielęgniarski; to on wykonuje pacjentowi badanie pod kątem RPC, żeby ten przekonał się, czy z jego siatkówką nie dzieje się nic złego.
Algorytm analizuje zdjęcia
Do tej pory to okulista musiał ocenić zdjęcie. Teraz udział okulisty w całej akcji jest zbędny; zdjęcie analizuje oprogramowanie IDx-DR.
– SI nie zastępuje okulisty, tylko selekcjonuje pacjentów. Automatycznie odnajduje tych, którzy mają jakieś zmiany na dnie oka – tłumaczy prof. Grzybowski. – Tylko oni trafiają do okulisty.
W pierwszym etapie projektu przebadano w ten sposób 615 pacjentów z Poznania. U 18 proc. z nich wykryto retinopatię cukrzycową. W tej chwili trwają badania kolejnych 400 pacjentów, a w październiku projekt obejmie całą Wielkopolskę. Szacuje się, że w projekcie weźmie udział ponad 40 tysięcy chorych na cukrzycę.
– Część naszych pacjentów poddaliśmy szczegółowej analizie przez okulistów i oceniliśmy dokładność automatycznego oprogramowania – mówi prof. Grzybowski w wywiadzie dla Głosu Wielkopolski. – W naszym programie czułość i specyficzność wynosiły 94 proc. Równolegle prowadzimy ocenę naukową wyników. Przygotowaliśmy już pierwszą publikacje naukową z naszych badań przeprowadzonych w 2018 roku, która jest przyjęta do druku w prestiżowym anglojęzycznym czasopiśmie okulistycznym Acta Ophthalmologica. Wykazaliśmy, że sztuczna inteligencja w badaniach przesiewowych działa i jest skuteczna, a całość takich badań może być sprawnie wykonywana w poradni diabetologicznej.