Rok temu ruszył nasz portal. Jeszcze nigdy świat technologii nie zmienił się tak bardzo w tak krótkim czasie
Początek był jak z „Ziemi obiecanej”: ja nie mam nic, ty nie masz nic, on nie ma nic – to razem mamy w sam raz tyle, żeby wybudować wielką fabrykę. Były pomysły i kilku ludzi, na których inni patrzyli z litościwym niedowierzaniem. Była wiara i chęć do działania, którą dzielili z nami dr Agnieszka Gryzik i dr Olaf Gajl, ówcześni szefowie Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego, który jest naszym wydawcą. Potężnym sojusznikiem w tym planie było dla nas Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Nie mogło się nie udać.
23 kwietnia 2019, dokładnie rok temu, ruszyła więc nasza mała „fabryka” wiedzy i idei – pierwszy niekomercyjny polski portal poświęcony sztucznej inteligencji.
Po co go stworzyliśmy? Bo w naszym rozpędzonym do granic świecie głos ludzi mądrych i wykształconych, opinia i wiedza uczonych i ekspertów, badaczy i praktyków technologii, wizjonerów i twórców idei jest na wagę złota. W rzeczywistości, która nawet na chwilę nie pozwala się do siebie przyzwyczaić, choćby na moment odetchnąć, zatrzymać się i zastanowić, w świecie, który w każdej sekundzie przeobraża się i zadziwia – potrzebujemy wytrawnych przewodników. Cyfrowa rewolucja, automatyzacja, sztuczna inteligencja, media społecznościowe, internet rzeczy, boty… Zanurzeni w technologii i ciągle przez nią zaskakiwani patrzymy zwykle tylko na powierzchnię zjawisk: nowy gadżet, nową funkcjonalność, nowe udogodnienie, nową przyjemność. Nie wiemy więc, co się kryje pod spodem, jakie są konsekwencje życia wśród inteligentnych algorytmów, gdzie jest szansa, a gdzie zagrożenie. I do czego to wszystko prowadzi.
***
Te sprawy dotyczą codziennego życia każdego z nas – ekspertów i zwykłych zjadaczy chleba, licealistów i naukowców, youtuberów i przedsiębiorców, informatyków i artystów. Zakładając serwis, uznaliśmy więc, że to, co się w nim znajdzie, musi być interesujące i zrozumiałe dla nich wszystkich. Bo wszyscy żyjemy w tym samym świecie. Świecie myślących ludzi i myślących maszyn.
A to ogromny świat. Rozciąga się od Doliny Krzemowej, kolebki cyfrowej rewolucji, po dom dla chorych na alzheimera w Sopocie, gdzie pracuje Paro – pierwszy w Polsce japoński robot terapeutyczny wspomagany przez sztuczną inteligencję. To świat pasjonujących debat gigantów SI, jak ta Joshui Bengio i Gary’ego Marcusa, ale także świat, w którym mały robocik o imieniu Photon stworzony w garażu na obrzeżach Białegostoku uczy dzieci programowania i tego, czym jest sztuczna inteligencja. Świat wielkich idei i małych przygód z technologią, świat epokowych odkryć i codziennych doświadczeń.
***
Rok temu niektórzy pytali nas, czy wystarczy nam tematów, czy będziemy mieli o czym pisać, skąd weźmiemy tyle informacji, by codziennie dorzucać do pieca. Wtedy przypominała nam się pamiętna scena z pewnego sensacyjnego filmu: gangster planujący napad na nowoczesny bank przychodzi do człowieka, który ponoć wie, jak ominąć bankowe zabezpieczenia. Podczas rozmowy ekspert rozkłada przed gangsterem plany bankowych instalacji.
– Jak do tego dotarłeś? – pyta złodziej.
– Informacje są wszędzie, latają nad twoją głową. Trzeba tylko wiedzieć, gdzie ich szukać – słyszy w odpowiedzi.
Tematy są wszędzie, latają wokół naszych głów i wyrastają spod ziemi. Codziennie tysiące badaczy, naukowców, programistów i analityków publikują wyniki swoich prac, codziennie dzielą się wiedzą i opiniami. Sztuczna inteligencja, cyfrowe technologie, roboty i boty, superkomputery i Big Data to nowa zasada organizacji niemal każdej dziedziny naszego życia – od medycyny po transport, od środowiska po edukację, od produkcji po rozrywkę, od rolnictwa po sztukę.
Dlatego SI to dziś chyba najgorętszy w Układzie Słonecznym tygiel zdarzeń. Także tych zdarzeń, które dotyczą Polski. Polscy naukowcy, polskie start-upy, polskie tropy za granicą: w Google, w OpenAI, w DeepMind, w MIT, w Stanfordzie… Mamy wielu świetnych informatyków i matematyków, którzy biorą udział w budowaniu zaawansowanych modeli sztucznej inteligencji – tyle że zwykle o tym nie słychać.
***
Jak wyglądał świat 23 kwietnia 2019 roku, gdy – kompulsywnie objadając się słodyczami – przed południem odpalaliśmy naszą Sztuczną Inteligencję? Czego nie wiedzieliśmy?
Na przykład tego, że nadchodzący rok będzie wielkim skokiem sztucznej inteligencji w świat diagnostyki medycznej: że SI nauczy się wykrywać nowotwory mózgu, piersi i płuc szybciej niż człowiek, że będzie zdolna przewidywać zawały serca i diagnozować schizofrenię, retinopatię cukrzycową i najbardziej powszechne choroby wieku dziecięcego, od grypy po zapalenie opon mózgowych. Dziś SI zajmuje się analizą wielkich zbiorów danych, co pozwoli odkryć wadliwe geny i mechanizmy powstawania chorób.
SI to dziś chyba najgorętszy w Układzie Słonecznym tygiel zdarzeń. Także tych zdarzeń, które dotyczą Polski
Nie śniło nam się też, że SI wynajdzie nowy antybiotyk – halicynę. To prawdziwy skarb i potężny oręż w walce z bakteriami, którą znowu zaczynamy przegrywać, bo wskutek powszechnego nadużywania penicyliny niektóre z nich się na nią już uodporniły.
Nie spodziewaliśmy się także, że badacze z Google Brain nauczą sieci neuronowe rozpoznawania zapachów, a SI z Laboratorium Informatyki i Sztucznej Inteligencji MIT będzie w stanie, patrząc na przedmiot, przewidywać, jaki on jest w dotyku.
No i kto by pomyślał, że podczas projektu Debater system sztucznej inteligencji wda się w dyskusję z człowiekiem, argumentując tak sprawnie, jak gdyby sam był świetnie wykształconą osobą? Albo że Google ogłosi powstanie komputera kwantowego?
Aha! To, że polski model oparty na metodach uczenia maszynowego (opracowany przez naukowców z OPI PIB) przewidzi wyniki wyborów parlamentarnych, też nie przyszłoby nam do głowy.
***
Na złe rzeczy, którym w rękach złych ludzi może służyć sztuczna inteligencja, także nie byliśmy głusi. Z niepokojem przyglądaliśmy się wykorzystywaniu SI do politycznych manipulacji, kontrolowania ludzi i ograniczania ich praw w Chinach, gdzie tzw. system kredytu społecznego służy iście orwellowskiej inwigilacji. Globalnej debacie o tym, że sztuczna inteligencja powinna być etyczna i przejrzysta, od początku poświęcamy wielką uwagę.
Żyjemy w ciekawych czasach, a o takich czasach trzeba ciekawie i rzetelnie opowiadać. Jesteśmy kronikarzami nowego ładu, który tworzy się na naszych oczach. W tym porządku cyfrowe technologie są jedną z głównych przyczyn zmian. Unia Europejska chce, by to był ład wolności, prawa i demokracji, wypuściła więc niedawno Białą Księgę Sztucznej Inteligencji. Jeśli jesteś ciekaw, i o niej możesz u nas poczytać.
***
W nasze pierwsze urodziny nie ma tortu ani szampana. Jak wielu z Was pracujemy zdalnie, w oddzieleniu – i cichej nadziei, że nasze życie szybko wróci do normalności. Choć kiedy już wróci, pewnie nie będzie to powrót do starych kolein. Czeka nas sporo zmian i sporo nowych wyzwań, w których sztuczna inteligencja i cyfrowe technologie, o ile mądrze ich użyjemy, mogą bardzo nam pomóc.
Będziemy o tym pisać, słuchając głosu mądrych ludzi. Przypilnujemy, by nic, co będzie miało wpływ na życie nas wszystkich, nie umknęło i nie zostało przemilczane. I by nasz cyfrowy świat stał się choć trochę przyjaźniejszy, odrobinę bardziej zrozumiały.
Dziękujemy za ten rok – i prosimy o więcej!
Powiedzieli o nas
Prof. Włodzisław Duch, kierownik Laboratorium Neurokognitywnego w Interdyscyplinarnym Centrum Nowoczesnych Technologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu
Przez wiele lat sztuczna inteligencja była ciekawostką, traktowaną niezbyt poważnie przez media i często sceptycznie przez przedstawicieli innych gałęzi nauki. W ostatnich latach to się zupełnie zmieniło, gwałtowny rozwój zastosowań SI spowodował powołanie wielkich programów badawczych na całym świecie. Mamy teraz zalew medialnych informacji, nie zawsze pisanych ze zrozumieniem. W tej dziedzinie dzieje się tak wiele, że bez wiarygodnych serwisów, zbierających informacje o postępach i nowych zastosowaniach sztucznej inteligencji, nawet najlepszym specjalistom trudno jest śledzić jej rozwój.
Gdzie możemy znaleźć wiarygodne informacje? Jedynie w serwisie sztucznainteligencja.org.pl! Często z niego korzystam.
Dominika Bettman, prezeska Siemens Polska, wiceprezydentka Konfederacji Lewiatan:
Jeśli nie wykreujemy publicznej debaty o wadach i zaletach sztucznej inteligencji, narazimy się na opór i niezrozumienie osób, dla których jest ona tworzona. Potrzebujemy więc ośrodków, które będą nie tylko edukować, ale także prowokować do dyskusji, co można zrobić lepiej. Ośrodek Przetwarzania Informacji oraz portal Sztuczna Inteligencja spełniają tę rolę. Przez pierwszy rok wspólnej działalności udowodnili, że merytoryka jest tu najważniejsza, a do grona ekspertów zapraszane są wyłącznie osoby z wiedzą i doświadczeniem. Trzymam kciuki za kolejne lata pracy i życzę zespołowi powodzenia w ich misji!
prof. Przemysław Biecek, ekspert od analizy danych, Politechnika Warszawska:
SI to nowa elektryczność, która zmienia wiele gałęzi gospodarki. A portal Sztuczna Inteligencja w przystępny sposób naświetla aktualne i ważne tematy z tego obszaru. Gorąco polecam zarówno początkującym, jak weteranom.
Zofia Dzik, inwestorka, innowatorka i fundatorka Instytutu Humanites:
Portal Sztuczna Inteligencja umiejętnie przybliża czytelnikom przestrzeń nowych technologii, łącząc świat nauki i innowacyjnej myśli technologicznej z obszarem ich wdrożenia i komercjalizacji. Jednocześnie mobilizuje do myślenia. Nie boi się stawiać trudnych pytań o długoterminowe skutki danych rozwiązań, wskazywać na wagę etyki i regulacji czy fakt, że technologia nie jest ani dobra, ani zła, ale to my – użytkownicy – nadajemy jej ten wymiar poprzez sposób jej wykorzystania.
dr Łukasz Kidziński, informatyk, Uniwersytet Stanforda:
Bardzo się cieszę z Waszego sukcesu. Wasza praca jest bardzo pomocna w demistyfikacji AI. To bardzo dobrze, że nie skupiacie się jedynie na AI, ponieważ bardzo dużo dzieje się w powiązanych technologiach, gdzie AI jest tylko małym komponentem. I te technologie także warto ludziom wyjaśniać.
Robert Kroplewski, pełnomocnik ministra cyfryzacji ds. społeczeństwa informacyjnego:
Serwis Sztuczna Inteligencja wypełnił lukę w przestrzeni informacyjnej, ustanawiając forum dla debaty o sztucznej inteligencji. SI staje się centrum geopolityki i polityk krajowych, co serwis zauważa, starając się przywoływać różne perspektywy i doświadczenia eksperckie, nie ograniczając się do nowinek. Prowokuje do namysłu poprzez udostępnienie wiedzy spoza naszego kraju, często jednak odnotowując oryginalność myśli przedstawicieli polskiego środowiska SI.
Piotr Mieczkowski, dyrektor zarządzający Fundacji Digital Poland:
Czytam portal, gdyż mogę na nim znaleźć ciekawe informacje ze świata sztucznej inteligencji oraz wywiady z interesującymi osobami.
dr Zbigniew Nawrat, dyrektor Instytutu Protez Serca w Zabrzu:
Portal sztucznainteligencja.org.pl to najbardziej naturalny sposób pokazywania, czym inteligencja maszynowa jest, może i czym być powinna. Tematyka: od technologii, przez biznes, do filozofii. I tak właśnie powinno być. Portal ma swoich bohaterów i ma swój klimat, do którego chętnie wracam wieczorami, szukając inspiracji na kolejny dzień. Portal to ważne miejsce naszych spotkań, wygodnie, mądrze i akuratnie do pulsującego życia.
Katarzyna Pilarska, Oracle Polska:
Współpracujemy z portalem SI od początku istnienia tej niezwykle wartościowej platformy.
Bardzo cenimy sobie portal SI za wysoką jakość publikowanych treści, za ich różnorodność i dobór autorów. Z naszej perspektywy portal jest doskonałym źródłem aktualnych i rzetelnych informacji na temat szczególnie istotny w biznesie i technologii, jakim jest sztuczna inteligencja.
dr hab. Aleksandra Przegalińska, filozofka i futurolożka, Akademia Leona Koźmińskiego:
Myślę, że portal jest w zasadzie jedynym tak wyspecjalizowanym, a jednocześnie przystępnym źródłem o AI w języku polskim. Treści są na bardzo wysokim poziomie, a jednocześnie osoby ogólnie zainteresowane AI, również bez specjalistycznej wiedzy, mogą bardzo wielu rzeczy się z niego dowiedzieć. Ogromnie się cieszę, że powstał, i kibicuję dalszemu rozwojowi.
dr hab. inż. Jacek Rumiński, kierownik Katedry Inżynierii Biomedycznej, Politechnika Gdańska:
Systematycznie przekazywane treści portalu sztucznainteligencja.org.pl stanowią atrakcyjną formę edukacji adresowanej praktycznie do każdego. Co więcej, informacje udostępniane w portalu są dobrze zgrupowane tematycznie i wartościowe zarówno dla ekspertów („Strefa ekspertów”), jak i dla przedsiębiorców, przedstawicieli administracji i innych sektorów. Portal staje się również bardzo dobrym pomostem pomiędzy osiągnięciami polskiej nauki a społeczeństwem.
dr Tomasz Trzciński, ekspert od wizji maszynowej, innowator, Politechnika Warszawska, Tooploox:
Portal Sztuczna Inteligencja to doskonałe narzędzie dla każdego eksperta czy profesjonalisty zajmującego się tematyką uczenia maszynowego i sztucznej inteligencji. Ciekawe i inspirujące wywiady, aktualne wiadomości ze świata nauki i przemysłu, a także wartościowe uwagi redaktorów sprawiają, że portal jest skarbnicą wiedzy i ważnym miejscem na mapie polskiego SI.
dr Krzysztof Walas, robotyk i informatyk, Politechnika Poznańska:
Wasz portal działa zaledwie rok, a udało wam się przebić do wielu środowisk, także tych bardzo wymagających, naukowych – i zyskać ich zaufanie. Portal sztucznainteligencja.org.pl pokazuje, jak potrzebne jest rzetelne źródło informacji na temat SI w naszej przestrzeni publicznej. Są tu idee, są wiadomości o technologiach, są opinie, sylwetki wybitnych ludzi, jest historia, są kursy i polskie dokonania. Robicie ten portal z pasją, kompetentnie i ciekawie. Docieracie tam, gdzie odbywają się ważne wydarzenia dla rozwoju Sztucznej Inteligencji w Polsce. Gratuluję!
dr hab. Andrzej Wodecki, ekspert od SI w biznesie, Politechnika Warszawska:
Gorąco polecam portal sztucznainteligencja.org.pl nie tylko pasjonatom, ale też menedżerom i po prostu osobom chcącym lepiej zrozumieć współczesny świat. Można tu znaleźć nie tylko ciekawe artykuły, ale też przykłady inspirujących polskich projektów i inicjatyw.