Chcemy się liczyć w badaniach nad sztuczną inteligencją? Polska SI musi wyjść w stronę biznesu i innych dziedzin nauki
Na stan badań nad sztuczną inteligencją w Polsce nasi eksperci od SI patrzą bez optymizmu. Aż 72 procent z nich uważa, że współpraca naukowców z biznesem kuleje, a według 71 procent są problemy z przekładaniem wyników badań na praktyczne zastosowania.
Co oceniają dobrze? 28 procent docenia polski dorobek w sferze publikacji, 30 procent jest zadowolonych z działalności międzynarodowej naszych naukowców, a 31 procent – z współpracy interdyscyplinarnej.
To główne wnioski płynące z raportu „Opinie naukowców o stanie badań nad SI w Polsce”, stanowiącego część badania pt. „Rozwój sztucznej inteligencji w sektorze nauki w Polsce”. Na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego zrealizowało je Laboratorium Analiz Statystycznych Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego, wydawcy portalu sztucznainteligencja.org.pl
Pytani o największe bariery, jakie napotykają w pracy, badacze najczęściej wymieniali nadmiar obowiązków administracyjnych (84 procent), brak funduszy na badania (83 procent) i zbytnie obciążenie dydaktyką (77 procent).
„Gdy pracowałem na politechnice, to dosyć często miałem pensum zajęć razy dwa. Więc zajmowałem się badaniami, gdy były jakieś święta i przerwy w zajęciach”.
Czwartą najczęściej wymienianą barierą (77 procent badanych) są niewystarczające zachęty systemowe do pracy interdyscyplinarnej. To o tyle istotne, że badania nad sztuczną inteligencją, zwłaszcza nad jej praktycznymi aplikacjami, są z założenia interdyscyplinarne. Znajduje to potwierdzenie w wywiadach pogłębionych.
„Dotykamy przy użyciu sztucznej inteligencji tak wielu innych dziedzin i pomagamy rozwijać pozostałe dziedziny nauki, że nie nazwałbym badań nad SI odseparowanymi od całej reszty. Zbyt mocno to się teraz wszystko przenika”.
Tymczasem, jak zauważają naukowcy, badania interdyscyplinarne w Polsce nie są promowane. Czasem stanowią wręcz przeszkodę w pozyskaniu funduszy.
„Interdyscyplinarność to jest coś rzeczywiście, o czym się w Polsce bardzo dużo mówi, a w praktyce nie jest to rzecz uprzywilejowana, tylko problem”.
Potrzeba promowania interdyscyplinarności znalazła też odbicie w opiniach na temat priorytetów polskiej polityki naukowej w badaniach nad SI. Prawie 40 procent uczonych za najważniejszy z nich uznało zwiększenie interdyscyplinarności projektów. Co trzeci (34 procent) uważa, że najważniejsze jest wzmocnienie współpracy z biznesem, a co czwarty (26 procent) wskazał na większe uczestnictwo polskich naukowców w projektach międzynarodowych.
Jeśli chodzi o politykę w dziedzinie infrastruktury, zdania są podzielone: 26 procent badanych za najważniejsze uznało utworzenie flagowych ośrodków badawczych zajmujących się SI, podczas gdy 24 procent uznało to za sprawę najmniej ważną.
Z drugiej strony większość badanych za dość istotną uważa sprawę danych. Bardzo ważna jest dla nich potrzeba udostępnienia nauce danych pochodzących z instytucji publicznych oraz utworzenie Krajowego Węzła Integracji Danych, zapewniającego dostęp do danych przez jednolite API. To zrozumiałe w przypadku badań nad sztuczną inteligencją, których wyniki w znacznym stopniu zależą od dużej ilości danych wysokiej jakości.
W sferze finansowania najważniejsze dla polskich naukowców jest stworzenie programów grantowych dedykowanych dla badań z zakresu SI. 45 procent badanych za najważniejsze uważa badania nad praktycznymi zastosowaniami SI, a 30 procent badania podstawowe, czyli rozwój SI jako takiej. Dla co czwartego (24 procent) najważniejsze jest zwiększenie inwestycji w infrastrukturę.
W internetowym badaniu (CAWI) wzięło udział ponad 4 tysiące przedstawicieli instytucji naukowych wszystkich typów: szkół wyższych, instytutów badawczych i jednostek PAN. Rezultaty zostały uzupełnione o wywiady pogłębione z przedstawicielami środowiska naukowego, zajmującymi się sztuczną inteligencją.
Omówienie poprzednich części raportu „Rozwój sztucznej inteligencji w sektorze nauki w Polsce” można znaleźć tutaj.